Demir Malzeme Sorunları ve Bozulma Şekilleri
Demirin temel bozulma nedeni korozyondur ve bu korozyona pas adı da verilir.
Paslanma, demir malzeme ve elemanlarda üzerinde durulması gereken önemli bir konudur. Korozyon, uzun bir zaman diliminde yavaş yavaş gerçekleşen bir olay olmasına rağmen, ciddi sayılabilecek sonuçlar doğurmakta, hem demirin kendisinde kütle ve kesit kaybına neden olmakta hem de diğer malzeme ve elemanlar üzerinde çeşitli sorunlar meydana getirebilmektedir.
Dökme demir ile dövme demirin korozyon oluşumları birbirinden farklı görünmektedir. Döküm, korozyona daha dayanıklıdır. Dövme demir korozyona uğradığında paslanan bölgeler demirden ayrılıp kesitlerde azalmaya neden olurken, dökme demir paslandığında orijinal boyutlarını korur ve ilk bakışta korozyon olmadığı izlenimini verebilir. Bunun nedeni, dökme demirin mikro yapısında korozyona dirençli maddelerin bulunmasıdır. Bunların en önemlileri grafit, ötentik fosfor ve karbür’dür. Karbon oranının düşüklüğü nedeniyle dövme demirin mekanik özellikleri dökme demirden daha üstündür ve çelikler kadar korozyona uğramazlar. Burada korozyon açısından üzerinde durulması gereken en önemli konu strüktürel sistemde yer almış demir malzemelerdir. Strüktür sisteminde yer alan demir malzemeler aynı zamanda mekanik etkiler altında bulunduklarından, müdahalenin çok zor ya da bazen imkânsız olabilmesi açısından da korozyon oluşumları ayrı bir önem taşımaktadır.
Tarihi yapılarda kullanılan demirin strüktürdeki tespit ve birleşimleri ele alındığında;
• Demirin demirle (perçin, bindirme ve bükme gibi bağlantılar),
• Demirin demir olmayan farklı bir metalle, (kurşun, bronz gibi)
• Demirin kârgir malzemeyle (taş, tuğla, kireç harcı)
• Demirin ahşap malzemeyle ilişkili olduğu görülür.
Korozyon aktivitelerini bu çerçevede irdeleyecek olursak kârgir yapıda demir
malzemenin korozyon oluşumları; demirin atmosfer ortamında korozyonu (yüzeysel), demirin, demir ve demir olmayan farklı metallerle eşleşmesi sonucu oluşan korozyonu (elektrokimyasal, galvanik), demirin kârgir malzeme ile kuru ya da dolgulu şekilde ilişkisi sonucu ortaya çıkan korozyonu (aralık, farklı havalanma) ve demirin ahşap malzeme ile ilişkisi sonucu oluşan korozyonu (aralık, kimyasal) olmak üzere dört başlıkta toplanabilir.